To, jak ma na imię dziecko, dziś najczęściej zależy od gustu rodziców, mody i rodzinnych tradycji. Ale tysiąc lat temu imię miało moc. W Polsce imiona pojawiły się już w X wieku, a wiele z nich przejęto wprost z języka wspólnego dla Słowian. Niektóre końcówki, takie jak -mir i -sław, miały szczególne znaczenie – były nie tylko ozdobą, ale nośnikiem wartości i wróżbą na całe życie. Nie bez powodu właśnie te imiona przetrwały przez wieki.
Pradawne polskie imiona. Przetrwały próbę czasu
Imiona, jakie pojawiły się na ziemiach polskich w X wieku, nie zostały wymyślone od zera, a były to formy przejęte z czasów prasłowiańskich, kiedy język naszych przodków był jeszcze wspólny z Rosjanami, Czechami czy Bułgarami. Najstarsze znane imiona były dwuczłonowe, tworzone z dwóch elementów o symbolicznym znaczeniu. I właśnie te człony, szczególnie takie jak -mir czy -sław, zdradzały intencje rodziców i przypisane dziecku cechy.
Zobacz także:
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że imiona takie jak Władysław, Bolesław, Mirosław czy Sławomir mają bardzo konkretne znaczenie. Końcówka -sław wywodzi się od słowa „sława” i miała zapewnić dziecku rozgłos, uznanie i społeczne powodzenie. Nadawano ją często chłopcom z rodów rycerskich i książęcych w nadziei, że zasłyną na polu bitwy lub władzy. Z kolei -mir pochodzi od słowa „pokój”, ale nie w znaczeniu braku wojny – raczej jako „dobro”, „harmonia”, „zgoda”. Imiona z tym członem, takie jak Dobromir czy Kazimierz (od „kazić mir” – zakłócać pokój), niosły ze sobą konkretne przesłanie. Czasem było to życzenie pokoju, a czasem ostrzeżenie lub funkcja odstraszająca.
Tych imion już nikt nie kojarzy. Niegdyś miały szczególne znaczenie
Dawne imiona miały funkcję nie tylko identyfikacyjną, ale też magiczno-ochronną. Rodzice wierzyli, że imię może ukształtować los dziecka, a nawet ochronić je przed złymi mocami. Dlatego istniały imiona ochronne – często o brzmieniu nieprzyjemnym, zawierające przeczenia, np. Niemir (czyli ten, który nie ma pokoju), Nierad, Męcimir, Morzysław. Dawały one wrażenie dziecka „niechcianego” albo „złego”, by zmylić złe duchy. W tej grupie są też imiona nawiązujące do cierpienia i braku – jak Biezdar czy Przezmir – po to, by nieszczęścia trzymały się z daleka.
Choć część imion słowiańskich przetrwała do dziś, wiele z nich zniknęło. Braturad, Domurad, Ciecierad – brzmią dziś egzotycznie, ale kiedyś miały jasno określoną funkcję. Cząstka -rad znaczyła „radosny”, „życzliwy” lub „doradzający”. Imiona z tym elementem miały pokazywać dobre intencje wobec rodziny i otoczenia. Ale z czasem wiele z nich wypadło z użycia. Przetrwały głównie te, które nosili święci, królowie lub ważne postacie historyczne jak Stanisław, Wojciech, Bolesław czy Mieszko. Reszta, niepopularyzowana w liturgii i polityce, po prostu zniknęła.
Znaczenie imion słowiańskich
Dawne imiona złożone nie były tworzone przypadkowo. Pierwotnie miały one budowę w kształcie zdania i zawierały życzenie, żeby dziecku w życiu się powodziło. Z czasem uproszczono je do formy dwuczłonowej, ale sens pozostał. Można wyróżnić kilka rodzin takich imion:
- Imiona wojenne: zawierające cząstki -bor, broni-, kazi-, -pełk, -woj (np. Świętobor, Bronisław, Kazimir, Mściwoj),
- Imiona sławy: z cząstkami mir-, sław- (Sławomir, Chwalisław),
- Imiona religijne: z cząstkami bog-, -bóg, trzeb- (np. Bogdan, Trzebiemir),
- Imiona rodzinne: Bratumił, Sulibrat, Miłodziad,
- Imiona relacyjne: jak Gościrad (gość + radość), Radogost (radość + gościnność),
- Imiona ochronne: z negatywnymi znaczeniami – Niemir, Morzysław, Biezdar.
