Polskie zwyczaje związane z Mikołajkami i Bożym Narodzeniem są niezwykle różnorodne. Różnimy się potrawami na stole, obrzędami podczas kolacji, a także odpowiedzią na pytanie, kto właściwie przynosi prezenty. I choć Święty Mikołaj jest najbardziej rozpoznawalny, w wielu regionach jego rolę pełnią inne, równie ciekawe postacie. Kiedy i gdzie pojawiają się przy świątecznym drzewku?
Gdzie najczęściej zagląda Święty Mikołaj?
Święty Mikołaj to najbardziej znana postać obdarowująca dzieci i dorosłych. Jego wizerunek z długą białą brodą, czerwonym strojem i czapką z pomponem zna każdy. Według tradycji mieszka na Biegunie Północnym, gdzie przez cały rok wraz z elfami przygotowuje prezenty. W Wigilię, w towarzystwie reniferów, rozwozi je po świecie, zostawiając pod choinką. W Polsce ta tradycja jest szczególnie popularna w centralnych i zachodnich regionach kraju.
Zobacz także:
Komu prezenty przynosi Gwiazdor?
Na terenie Wielkopolski, Pomorza i Kaszub prezenty najczęściej zostawia Gwiazdor, postać często ważniejsza niż sam Mikołaj. Dziś jego wizerunek upodobnił się do świętego w czerwonym stroju, ale dawniej Gwiazdor wyglądał nieco groźniej. Nosił kożuch, czapkę, a twarz bywała umazana sadzą. Wszystko po to, by przypominać dzieciom, że za niegrzeczne zachowanie mogą zamiast prezentów dostać… rózgę. Gwiazdor, podobnie jak Mikołaj, odwiedza domy 24 grudnia.
Aniołek, Dzieciątko, Gwiazdor i Dziadek Mróz: gdzie królują te tradycje?
Poza Mikołajem i Gwiazdorem w Polsce pojawia się również wiele innych świątecznych postaci.
Aniołek
Znany jest szczególnie w Małopolsce, na Podkarpaciu i w Śląsku Cieszyńskim. To delikatna, symboliczna postać wywodząca się od Anioła Stróża. Nie pokazuje się domownikom. Według tradycji schodzi z nieba i po cichu zostawia prezenty, po czym wraca do niebiańskiego królestwa. Niesie podarunki z 5 na 6 grudnia.
Dzieciątko
W Śląsku Opolskim i woj. świętokrzyskim to właśnie Dzieciątko zostawia prezenty pod choinką. Tradycja ta przywędrowała z Czech i akcentuje religijny charakter świąt, bo Dzieciątko symbolizuje nowo narodzonego Jezusa. W tych regionach 6 grudnia dodatkowo prezenty przynosi również Święty Mikołaj.
Dziadek Mróz
We wschodniej Polsce prezenty roznosi Dziadek Mróz – postać zakorzeniona w słowiańskim folklorze, odziana w jasnoniebieski kożuch i futrzaną czapę. Towarzyszy mu Śnieżynka, jego wierna pomocnica.
Gwiazdor
Na Podkarpaciu, w Małopolsce i na terenach województwa świętokrzyskiego upominki przynosi również Gwiazdor. To postać wywodząca się z tradycji kolędniczej, nawiązująca do dawnych grup zimowych przebierańców odwiedzających domy. Gwiazdor pojawia się podobnie jak Mikołaj, 6. grudnia.
Skąd biorą się te różnice?
Bogactwo postaci obdarowujących wynika przede wszystkim z wielowiekowej historii Polski, podziałów regionalnych i przenikania różnych wpływów kulturowych. W poszczególnych częściach kraju rozwijały się odmienne zwyczaje, często inspirowane tradycjami sąsiadów, religijnością i lokalnym folklorem. Dzięki temu świąteczne obyczaje w Polsce są tak barwne i różnorodne. I to właśnie ta różnorodność sprawia, że każdy region ma swoje niepowtarzalne, świąteczne piękno.
