Na pierwszy rzut oka nie wygląda jak typowy grzyb, a biały, włóknisty kokon, który wyrasta prosto z ziemi. Jego delikatna struktura z czasem zaczyna się zmieniać. Mimo że wygląda oryginalnie i nie przypomina znanych gatunków wykorzystywanych w kuchni, jest jadalny. To jednak nie jedyna jego zaskakująca cecha.
Czernidłak kołpakowaty – cechy charakterystyczne
Owocnik czernidłaka kołpakowatego w młodym stadium ma podłużny i cylindryczny kształt. Jego kapelusz jest wyraźnie zwężony ku górze, a powierzchnia pokryta jest białymi łuskami o włóknistej strukturze, które stają się coraz bardziej widoczne w miarę starzenia się grzyba. Początkowo czernidłak kołpakowaty jest śnieżnobiały. Z czasem zaczyna zmieniać kolor, najpierw pojawiają się różowe przebarwienia na brzegach kapelusza, a następnie ciemniejące fragmenty przechodzące w czerń.
Zobacz także:
fot. stefanholm/Adobe Stock
Czernidłak kołpakowaty wykazuje zdolność do autolizy, czyli samoczynnego rozkładu. Proces zaczyna się od zewnętrznych krawędzi kapelusza, który stopniowo rozpuszcza się ku środkowi. W ciągu kilku godzin cała jego górna część zamienia się w ciemną, lepką ciecz przypominającą atrament. Autoliza jest naturalnym etapem życia czernidłaka i ma znaczenie w rozsiewaniu zarodników.
Gdzie rośnie czernidłak kołpakowaty i co jeszcze należy o nim wiedzieć?
Czernidłak kołpakowaty występuje na terenie całej Polski. Najczęściej rośnie w miejscach wilgotnych i bogatych w materię organiczną. Można go spotkać w parkach, na skrajach lasów, w zaroślach, na łąkach i trawnikach. Często wyrasta na kompostownikach, w pobliżu rozkładających się szczątków roślinnych, a nawet w przydrożnych rowach. Owocniki pojawiają się od maja do listopada, jednak najwięcej okazów można znaleźć późnym latem i wczesną jesienią.
Czernidłak kołpakowaty jest grzybem jadalnym, ale tylko w młodym stadium. Spożycie dojrzałych osobników, które rozpoczęły proces autolizy, nie jest zalecane ze względu na pogorszenie smaku, konsystencji i wartości odżywczych. Najlepiej zbierać czysto białe owocniki o zwartej strukturze i przygotować je jeszcze tego samego dnia. Przechowywanie, nawet w lodówce, nie zatrzymuje rozkładu, dlatego czernidłak wymaga szybkiej obróbki. Należy pamiętać, że nie można spożywać go z alkoholem.
Jeśli pojawia się choćby cień wątpliwości co do prawidłowego rozpoznania gatunku, lepiej zrezygnować z jego spożycia. W razie niepewności warto skonsultować się z grzyboznawcą. W stacjach sanitarno-epidemiologicznych działają punkty, w których dyżurują specjaliści. Ich pomoc jest bezpłatna i może uchronić przed poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.
Jak przyrządzić czernidłaka kołpakowatego?
Młode czernidłaki mają delikatny smak i miękką strukturę. Z tego względu najlepiej sprawdzają się w prostych daniach, które nie wymagają długiego gotowania. Po oczyszczeniu grzyby można usmażyć na maśle z dodatkiem cebuli lub czosnku. Dobrze komponują się z jajkami i często trafiają do omletów oraz jajecznic. Można je także wykorzystać jako składnik lekkich sosów do makaronów, kasz lub ziemniaków.
